Idel-Ural jest regionem i ziemią ojczystą dla kilka narodów, powiązanych wspólnym historycznym losem.

IDEL-URAL

Idel-Ural jest regionem i ziemią ojczystą dla kilka narodów, powiązanych wspólnym historycznym losem. Jego nazwa pochodzi od nazwy rzeki Wołgi (po tatarsku – Idel) i gór Uralskich. W XVI wieku ziemie narodów Idel-Uralu zostałe zawojowane przez Carstwo Moskiewskie, w ZSSR byłe pod władzą sowiecką jako republiki autonomiczne, po 1991 r. pozostają pod władzą Moskwy jako republiki autonomiczne w składzie Nadwołżańskiego okręgu federalnego. Narody Idel-Uralu nigdy nie zaprzestali oporu okupantom rosyjskim. Idel-Ural jest ojczyzną dla następnych narodów:

1). Tatarzy – naród turkijski, ponad 8 milionów Tatarów mieszkają w Tatarstanie, na innych terenach Idel-Uralu, na Syberii, jak również w innych regionach Rosji oraz Azji Centralnej. Tatarzy są drugą (po Rosjanach) narodowością Federacji Rosyjskiej. Wyznają islam. Tatarski jest językiem turkijskim ałtajskiej rodziny. Tradycja literacka istnieje od X stulecia.

Republika Tatarstan -- stolica Kazań. Ma powierzchnię 68000 km kwadratowych. Ropa naftowa i węgiel są głównymi bogactwami naturalnymi Tatarstanu. Republika ma rozwiniętą gałąź inżynerii mechanicznej i rafineria.

2). Baszkirzy – naród turkijski, 1,7 milionów Baszkirów mieszkają w Baszkortostanie, na innych terenach Idel-Uralu, na Syberii, jak również w innych regionach Rosji. Wyznają islam. Baszkirski jest językiem turkijskim nadwołżańsko-kypczackej podgrupy. Tradycja literacka istnieje od X stulecia.

Republika Baszkortostan – stolica Ufa. Ma powierzchnię 142.947 km kwadratowych. Republika ma złoża ropy naftowej, gazu, węgla, rudy żelaza, miedzi, złota. Republika ma rozwiniętą gałąź inżynerii mechanicznej i rafineria.

3). Mordwa – naród ugrofiński, podzielony na dwie grupy etniczne. Moksza – 297 tysięcy Mokszanów mieszkają w Mordwie, na innych terenach Idel-Uralu, na Syberii, jak również w innych regionach Rosji. Erzia – 518 tysięcy Erzianów mieszkają w Mordwie, na innych terenach Idel-Uralu, na Syberii, jak również w innych regionach Rosji. Większość wyznaje prawosławie, ludność wraca do tradycyjnej religii Mordwy. Języki mokszański i erziański należą do ugrofińskich języków nadwołżańsko-fińskiej grupy uralskiej rodziny, różnią się między sobą, jak francuzki od włoskiego. Tradycja literacka rozwinęła się na początku XX wieku na gruncie bogatego dziedzictwa podań i poezji mówionej.

Republika Mordowia – stolica Sarańsk. Ma powierznię 26.200 km kwadratowych. Republika ma złoża fosforytów, wapnia i słańców, rozwinięte gałęzie chemiczną i inżynerii mechanicznej.

4). Marijcy (Mari) – naród ugrofiński, 547 tysięcy mieszkają w Mari El, na innych terenach Idel-Uralu, jak również w innych regionach Rosji. Większość wyznaje prawosławie, ale ludność wraca do tradycyjnej religii Mari. Język Mari należy do ugrofińskich języków fińsko-permskiej grupy. Literacka tradycja rozwija się od XVIII wieku na gruncie bogatego dziedzictwa podań i poezji mówionej.

Republika Mari El – stolica Joszkar-Ola. Ma powierzchnię 23.375 km kwadratowych. Republika ma złoża wapnia, torfu i gliny, rozwinięte gałęzie inżynerii mechanicznej i obróbki metali.

5). Udmurci – naród ugrofiński, 552 tysięcy mieszkają w Republice Udmurckiej, na innych terenach Idel-Uralu, jak również w innych regionach Rosji. Wyznają prawosławie i tradycyjne kulty religijne. Język udmurcki należy do ugrofińskich języków fińsko-permskiej grupy. Literacka tradicja rozwija się od XIX wieku na gruncie bogatego dziedzictwa podań i poezji mówionej.

Republika Udmurcka – stolica Iżewsk. Ma powierzchnię 42.100 km kwadratowych. Republika ma złoża ropy naftowej, torfu i węgla, rozwinięte gałęzie inżynerii mechanicznej, obróbki metali, hutnictwa.

6). Czuwaszy – naród turkijski, 1,5 miliona mieszkają w Republice Czuwaskiej, na innych terenach Idel-Uralu, jak również w innych regionach Rosji. Wyznają prawosławie, mniejsza część islam, tradycyjne kulty religijne. Język czuwaski należy do turkijskich języków bułgarskiej grupy. Literacka tradycja rozwija się od XIII wieku.

 Republika Czuwaszja – stolica Czeboksary. Ma powierzchnię 18.300 km kwadratowych. Republika ma złoża fosforytów, torfu i słanców, rozwinięte gałęzie inżynerii mechanicznej i obróbki metali.

Ekspansja Carstwa Moskiewskiego na tereny narodów Idel-Uralu nasiliła się w I połowie XVI wieku. Chanstwa Kazańskie, Astrachańskie i Syberyjskie zostali zagarnięci przez najeźdców rosyjskich w rezultacie załamania się bohaterskiego oporu narodów. Zdobycie Kazaniu przez wojsko rosyjskie w 1552 roku stało się symbolem tragedii i początkiem wieluwiekowej okupacji rosyjskiej Idel-Uralu. Teror, wynarodowienie, rusyfikacja i asymilacja, niszczenie kultury narodów, zasiedlanie naszych ziem Rosjanami, eksploatacja zasobów naturalnych i ludskich na stulecia stali się znakami polityki okupantów rosyjskich w naszym regionie. Każde pokolenie narodów Idel-Urala podejmowało walkę przeciwko okupantom.

W XIX wieku sprzeciw narodów Idel-Urala miał formy przede wszyskin obrony swojich języków, religii, tradycji. Po rewolucji w carskiej Rosji 1905-07 r. powstały pierwsze partii polityczne, zaczęli się procesy odrodzenia narodowego. Tatarzy przodowali w tych procesach. Narody turcyjscy Idel-Uralu nawet w Piotrogrodzie uprawiali aktywną działalność polityczną.

Stan Idel-Ural

Po Lutowej rewolucji 1917 r. i upadku caratu odbyła się aktywizacja procesów politycznych. Deputowani muzułmańskiej frakcji Dumy Państwowej w Piotrogrodzie załozyli Wszechrosyjskie Muzułmańskie Biuro Rewolucyjne. 1 maja 1917 r. Biuro zorganizowało I Wszechrosyjski Muzułmański Zjazd w Piotrogrodzie. Zjazd (900 delegatów) opowiedział się za ustrój narodowo-federalistyczny w demokratycznej Rosji. Został wybrany organ wykonawczy – Wszechrosyjski komitet muzułmański z siedzibą w Piotrogrodzie. II Zjazd musiał odbyć się w Kazaniu.

Jednak z powodu pogorszenia sytuacji politycznej w Rosji na Zjazd do Kazania w lipcu 1917 r. nie przybyli delegaci od muzułmanów Krymu, Kaukazu, Turkestanu i Kazachstanu. Zebrali się tylko delegaci z Idel-Uralu. Na wspólnym posiedzeniu Wszechrosyjskiego muzułmańskiego Zjazdu, Wszechrosyjskiego zjazdu duchowieóstwa muzułmańskiego i Zjazdu Wszechrosyjskiego wojskowych muzułmańskich zostali utworzeni Milli Medżlis (Rada Narodowa) i Milli Idare (Rząd) autonomii narodowo-kulturnej muzułmanów turkijsko-tatarskich Wewnętrznej Rosji i Sybiru.

20 listopada 1917 r. – 11 stysznia 1918 r. w Ufie (Baszkortostan) odbywała się sesja Milli Medżlisa, na której została uchwalona Konstytucja narodowo-kulturnej autonomii. Został również ogłoszony projekt utworzenia Stanu Idel-Ural w składzie Rosji.

II Zjazd muzułmański (8 stycznia – 18 lutego 1918 r.) w Kazaniu uchwalił rezolucję o Stanie Idel-Ural w składzie Rosji. Socjaliści i komuniści cały czas usiłowali zakłucić działalność patriotów. 1 marca 1918 r. bolszewicy aresztowali kierownictwo Zjazdu wojskowych muzułmanów i jego wykonawczy organ – Charbi Szuro (Radę Woskową) i wporowadzili w Kazaniu stan wojenny.

Jednak bolszewicy byli zmuszeni wyzwolić aresztowanych. II Zjazd muzułmański przeniósł się za rzekę Bułak – do tatarskiej części Kazaniu. 2 marca 1918 r. został ogłoszony Stan Idel-Ural w składzie Rosji. Zostali równierz utworeni Rada komisarzy (ministrów) i rewolucyjny sztab wojskowy Stanu, jaki kierował oddziałami wojskowymi Stanu.

 28 marca 1918 r. przeważające oddziały bolszewickiej Czerwonej gwardii po krótkiej wymianie ognia rozzbroili oddziały Stanu, aresztowali Radę i sztab wojskowy Stanu. Stan Idel-Ural został zlikwidowany. 3 kwietnia bolszewicy w Moskwie ogłosili utworzenie Sowieckiej Tatarsko-Baszkirskiej Republiki.

We wrześniu 1918 r. działacze Stanu Idel-Ural podjęli próbę zawarcia przymierza z Białą armią admirała Kołczaka. Biali na słowach wykazali zgodę, ale odrazu po zajęciu Ufy zabronili wszystkie organizacje narodowe. Czerwoni i biali postępowali jednakowo z narodami, pragnącymi swobody.

Działacze Stanu Idel-Ural wyjechali za granicę Rosji, gdzie kontynuowali działalność na rzecz niepodległości Idel-Uralu.

Okresy leninowski i stalinowski byli czasem intensifikacji teroru, niszczenia elit narodowych, eksploatacji krajów Idel-Uralu, rusyfikacji i asymilacji. Dyktatura partii komunistycznej i KGB w latach 1956-88 spowodowała głęboki kryzys we wszystkich dziedzinach zycia gospodarczego i społecznego. Narody Idel-Uralu stali na skraju całkowitego zniknięcia i biedy. Ilość osadników rosyjskich stała się zagrażającą, brak szkół w językach ojczystych wywołał procesy wynarodowienia.

W latach 1988-91 na fali „pierestrojki” idea niepodległości opanowała wielu ludzi w Idel-Uralu. Powstawałe organizacje kulturalne i polityczne, odbywali się manifestacji patriotyczne. 30 sierpnia 1990 r. została przyjęta przez Najwyższy Sowiet Republiki Tatarstan Dekracja o suwerenności Tatarstanu.

18 października 1991 r. został przyjęty przez Najwyższy Sowiet Republiki Tatarstan Akt o niepodległości państwowej Tatarstanu.

6 listopada 1991 r. została przyjęta nowa Kostytucja suwerennogo demokratycznego państwa Republiki Tatarstan.

26 grudnia 1991 r. Tatarstan przyjął Deklarację o przyłączeniu do Wspólnoty Państw Niepodległych z prawem współzałożyciela.

21 marca 1992 r. w referendum dwie trzecich obywateli Tatarstanu głosowali ża niepodległe państwo, które reguluje stosunki z Rosją i innymi państwani na podstawie międzynarodowych porozumień. Deklaracja i rezultaty referendum nigdy nie zostali anulowani.

31 marca 1992 r. władze Tatarstanu odmówili się podpisywać układ Federacyjny z Rosją.

22 maja 1992 r. została przyjęta przez Najwyższy Sowiet Tatarstanu uchwała o statusie Tatarsanu – suwerennego państwa.   

15 lutego 1994 r. Tatarstan i Federacja Rosyjska zawarli Umowę o wzajemnym delegowaniu pełnomocnictw. Według tej Umowy Tatarstan utworzył z Rosją państwo stowarzyszone ze statusem konfederacji.  Umowa działała do 26 czerwca 2017 r. i była jedynym dokumenten, regulującym stosunki z Rosją.

Po 2000 r. rozpoczął się okres reakcji.

Inne republiki regionu Idel-Ural nie wykazałe należnej aktywności w sprawie obrony swojej państwowości.

Wolny Idel-Ural

Patrioci narodów Idel-Uralu kontynuują walkę za wolność i niepodległość.

21 marca 2017 r., w Kijowie odbyła się konferencja, na krórej został założony Ruch Wolny Idel-Ural. Współprzewodniczącymi Ruchu zostali wybrani Tatarzyn Rafis Kaszapow i Sireś Bolajeń, narodowości Erzia.  

Na początku Wolny Idel-Ural określał swoim zadaniem przywrócenie suwerenności republik regionu Idel-Ural. Ale w 2018 r. Duma Państwowa Rosji przyjęła prawo o „nieobowiązkowym nauczaniu języków ojczystych” w szkołach, co oznacza totalną rusyfikację młodego pokolenia narodów i cios po tożsamości narodowej. Poza tym polityka imperialistyczna Moskwy doprowadziła do faktycznego pozbawienia republik regionu Idel-Ural suwerenności, osiągniętej w latach 1990-94. 25 lipca 2018 r. Wolny Idel-Ural ustawił kurs na stworzenie niepodległych narodowych demokratycznych państw w regionie.

Wolny Idel-Ural widzi przyszłość Idel-Urala jak sojusz niepodległych państw. Każda republika będzie prowadziła własną politykę zagraniczną i wewnętrzną. Wszystkie państwa będą mieli wspólne walutę, przestrzeń celną, wojsko i ochronę granic. Aby wypełnić te cele Wolny Idel- Ural wykorzustuje tylko niegwałtowne metody walki.

Wolny Idel-Ural prowadzi aktywną działalność w obronie praw politycznych więzniów, przebywających we współczesnym rosyjskim GUŁAGu, w obronie języków i kultury narodów regiona, podaje informacje w świat o aktach łamania praw obywatelskich i narodowych w Rosji.

W grudniu 2008 r. Milli Medżlis Tatarstanu (narodowe przedstawicielstwo Tatarów) stworzył Rząd niepodległego Tatarstanu na uchodźstwie. Rząd działa według wzorca rządów na uchodźstwie republik bałtyckich po okupacji sowieckiej tych krajów w 1940 r. Profesor Wil Mirzajanow (Stany Zjednoczone) jest premierem Rządu. Rafis Kaszapow (Wielka Brytania) i Nafis Kaszapow (Polska) są zastępcami priemiera Rządu.

Nafis Kaszapow (Warszawa) jest przedstawicielem Ruchu Idel-Ural w Polsce.